Bus en Trein in en om Nieuwerkerk a/d IJssel
O.A.O.M Gebr. van Gog 3 | De periode 1945 - 1967

 
Van de in september 1944 nog aanwezige bussen werden vitale onderdelen op verschillende locaties verborgen. Na de bevrijding kwamen enkele bussen terug; samen met de nog aanwezige exemplaren werden ze provisorisch opgelapt. Zes bussen overleefden de oorlog: De Dion Boutons nrs. 7 en 12, White nr. 3 en de Volvo's nrs. 2, 9 en 16. Najaar 1945 kreeg men twee Austin Bellewagens toegewezen (nrs. 1 en 4), begin 1946 gevolgd door vier Amerikaanse ex-legerbussen van het merk White Scout (nrs. 5-6-8-10). Ook kwamen in 1946 nog een Bedford met rechts geplaatst stuur (nr. 11) en de eerste nieuwe Volvo (nr. 14). Najaar 1947 volgde nog een (niet zo succesvolle) Ford (nr. 15) die na ruim een jaar al weer werd doorverkocht.
            

Dienstregeling ingaande 1 juli 1946. Het afgebeelde exemplaar is  door de Adjunct Rijksinpecteur van het vervoer te land in Zuid-Holland goedgekeurd tot wederopzegging en werd gebruikt in wagen No. 10, één der White Scouts. De tarieven uit deze dienstregeling zouden tot 1964 ongewijzigd blijven.


De dienstregeling ingaande 1 juli 1946 was al de derde van dat jaar. Eerdere versies verschenen op 4 februari en 1 april 1946 en naar mate er weer meer bussen in dienst kwamen, werden er steeds enkele ritten toegevoegd. Op 30 oktober 1946 werd de 2-uursdienst Rotterdam-Zevenhuizen via Oud Verlaat hervat en ongetwijfeld zal er toen weer een nieuwe dienstregeling verschenen zijn.

 


In de jaren 1948-1949 verscheen een groot aantal nieuwe Volvo's waardoor oude wagens en "bedrijfsvreemde" merken konden worden afgevoerd. In die jaren verschenen de kleine Volvo's 7, 8, 12 en 15 op de weg; voor de 7 en 12 werd gebruik gemaakt van de gereviseerde carrosserieën van de voormalige De Dion Boutons die onder dezelfde nummers nog tot 1947/48 in dienst waren. Verder kwamen de series 17-20 en 21-24 in dienst, grote frontstuurwagens (44 zitplaatsen) met dieselmotor.
In 1950 kwam de laatste Volvo met benzinemotor (nr. 10), daarna werden alleen nog bussen met dieselmotor in dienst gesteld. Hieronder in beknopte vorm een overzicht van de vanaf 1950 in dienst gestelde wagens, alle Volvo's met carrosserieën van Den Oudsten:


Jaar: Nummer(s) Aantal zitplaatsen:
195025-2644
1950 27 36
1951 28-29 44
1952 30-31 44
1953 32-34 44
1953 35-36 36
1953/54 37-38 50
1954 39-40 44
1954 41-44 44
1955 45-46 37
1955 47-48 40
1955 49 41
1956 50-51 45
1956 52-53 48 (vanaf 1968/69: 43 zitpl.)
1956 54-56 44
1957 57-59 44
1958 60-61 50
1958 62-64 37
1958/59 65-70 44
1959/60 71-73 44 (vanaf 1964: 43 zitpl.)
1960/61 74-78 44 (vanaf 1965: 40 zitpl.)
1962/63 79-84 43
1963 85-86 43 (vanaf 1964: wagen 85: 39 zitpl. - vanaf 1965: wagen 86: 35 zitpl.)
1963 87-92 47

Voor verdere details: zie het materieeloverzicht.


Briefpapier ± 1948. Merktwaardig is dat bij de diensten nog steeds gesproken wordt over Rotterdam-Capelle a/d IJssel-NIeuwerkerk a/d IJssel via 's-Gravenweg, terwijl deze lijn toch sinds 1946 definitief doorreed naar Zevenhuizen.

 


In de jaren '50 kwam het bedrijf wederom tot grote bloei. Behalve het groeiend aantal passagiers op de hoofdlijn Rotterdam - Gouda liep ook het toerwerk als een trein. Tussen 1955 en 1963 werden dan ook 17 speciale toerwagens aangeschaft, met kapruiten voor een beter uitzicht en deels ook voorzien van luxueuze stoelen met hoofdsteunen. De overige wagens werden in hun eerste levensjaar meestal ook als toerwagen gebruikt en daarna op de lijndienst ingezet. Sinds 1947 was het bedrijf aangesloten bij de Stichting CAP (Coördinatie Autovervoer Personen), een stichting waarbij diverse particuliere autobusondernemingen aangesloten waren. Met een CAP-dagkaart kon men voordelig "een dagje uit" naar o.a. Utrecht, Soest, Spakenburg, de piramide van Austerlitz of Ede. Bij de Stichting CAP waren de volgende particuliere autobusondernemingen aangesloten: Blom & Zanen, Gouda, later VAGU, Oudewater - J. Dijkhuizen, Spakenburg  -  N.V. v/h A.M. van Eldik, Gouda  -  Gebr. van Gog, Capelle a/d IJssel  -  N.V. v/h Wed. A.W. de Haas, Veenendaal  -  W. de Haas (KABO), Vleuten  -  P. Langhout (NAL), Ter Aar  -  W.C. Tensen, Soest  -  V.A.V.O., Schoonhoven  -  J. Verhoef, Driebruggen  -  W.A.B.O., Wijk bij Duurstede.

In de CAP-dienstregeling kreeg van Gog de volgende lijnnummers toegewezen:

14 Rotterdam - Zevenhuizen via Oud-Verlaat (was eerst nog enige tijd lijn 17)
15 Rotterdam - Zevenhuizen via Nieuwerkerk
16 Rotterdam - Gouda

 

Het lijnennet van de bij de Stichting CAP aangesloten bedrijven in 1949

 


Asbak ± 1957. Links wagen 48, rechts een bus uit de serie 54-56

Vooral in de periode 1953-1962 was er bij van Gog een zeer snelle doorstroming van het materieel; de meeste wagens werden in die tijd al na 4 à 5 jaar doorverkocht en vervangen door nieuwe bussen! Dat het bedrijf toen goed liep bleek wel uit het feit dat nieuw aangekochte bussen in die jaren meestal contant betaald werden. In 1962 werd het bedrijf omgezet in een familie-N.V. De letters O.A.O.M. verdwenen geleidelijk van de bussen en men presenteerde zich als "Gebr. van Gog N.V". In december 1958 werd een korte lijn (16A) geopend van het Ambonezenwoonoord "IJsseloord" via Capelle Dorp naar Schenkel (garage). In februari 1963 volgde lijn 16B, die de nieuwe Capelse woonwijk Middelwatering verbond met Schenkel en vandaar als lijn 16 op de hoofdlijn doorreed naar Rotterdam CS. Op dit traject werd hevig geconcurreerd met de RET die via de Ketense Dijk en Kralingse Veer ook tussen Middelwatering en Rotterdam centrum reed. Een groot verschil was het gebruikte materieel; de RET reed op lijn 34 met Saurers uit 1950, van Gog zette juist zijn nieuwste wagens uit de serie 87-92 in op lijn 16B!
 
In 1946 werd op Rotterdam - Gouda de uurdienst weer ingevoerd en per 1 december 1947 werd als vanouds om het half uur gereden. De voormalige STER-lijn kende in 1946 een uurdienst op het traject Rotterdam - Nieuwerkerk, waarbij eens in de twee uur werd doorgereden tot Zevenhuizen. Nadat op 30 oktober 1946 de 2-uurdienst naar Zevenhuizen via Oud-Verlaat in ere was hersteld, reden de beide lijnen op werkdagen om en om naar Zevenhuizen waardoor deze plaats over een uurdienst naar Rotterdam beschikte. Op het traject Nieuwerkerk - Rotterdam via 's-Gravenweg werden tussendiensten gereden zodat de bewoners ook daar meestal een uurdienst hadden.


Geldrolletje voor 50 dubbeltjes, ± 1958

Door allerlei maatschappelijke veranderingen werden de vooruitzichten voor het bedrijf halverwege de jaren '60 wat minder rooskleurig. Zo werden in 1964 voor het eerst sinds 1946 de tarieven verhoogd en een bestelling op twee luxe Volvo toerwagens werd geannuleerd. Wel werd vrijwel het gehele wagenpark in 1964-1965 in de nieuwe huisstijl overgeschilderd waardoor het bedrijf toch een modern aanzien behield. De gezondheid van de beide gebroeders Leen en Arie (Klaas overleed in 1950 en Wim in 1961) was niet meer optimaal en binnen de familie waren geen gegadigden voor de opvolging.

Briefpapier ± 1954

Chauffeur Rinse Smith maakte in 1958 dit fraaie schilderij met een bus van Gebr. van Gog.

 

Het lijnennet van de Gebr. van Gog in 1965

Het lijnennet van de Gebr. van Gog in de jaren '60. De lokale Capelse lijnen 16A en 16B zijn niet ingetekend

 


Dienstregeling ingaande 31 mei 1959. Boven: de lijnen naar Zevenhuizen, onder: Rotterdam-Gouda


De dienstregeling van 31 mei 1959 is zomaar een willekeurige dienstregeling zoals gebruikt van begin jaren '50 tot na de overname van van Gog door Citosa eind jaren '60. De wijzigingen waren al die jaren heel beperkt en bestonden alleen maar uit het toevoegen van enkele ritten in de vroege ochtend of de late avond. Dat er door toename van het vervoer in de spits en een groot deel van de zaterdag met twee en soms zelfs drie bussen achter elkaar werd gereden op de hoofdlijn Rotterdam-Gouda, vermeldt de dienstregeling niet. Deze versterkingsdiensten vielen immers onder hetzelfde ritnummer.

De gebroeders van Gog in 1960 voor de garage. Van links naar rechts Leen, Wim en Arie. Foto: J. Compeer

Haltebord met CAP-plaatje, ± 1960

De dienstregelingen uit de jaren '60 werden vanwege hun lichtgroen omslagen ook wel "Het groene boekje van van Gog" genoemd. Dit exemplaar is van 26 mei 1963. Naast het omslag de dienstregeling van de in december 1958 geopende lijn 16A van Schenkel (garage) naar IJsseloord; daaronder die van lijn 16B. Deze lijn was op 4 februari 1963 met veel vlagvertoon geopend; het bedrijf bestond  in 1963 veertig jaar en Leen van Gog ontving een koninklijke onderscheiding. Lijn 16B was volgens de wet de Capelse stadsdienst Middelwatering-Schenkel, die vanaf Schenkel als lijn 16 op het traject van de lijn Rotterdam-Gouda doorreed naar Rotterdam CS. In 1965 kwam aan deze merkwaardige situatie een eind en werd het traject van lijn 16B officiëel Middelwatering-Rotterdam.

 

Richtingfilm uit 1968, na de overname door Citosa. Lijn 16A (Schenkel-IJsseloord) werd in 1968 via Middelwatering en de Abram van Rijckevorselweg doorgetrokken naar Rotterdam. Voor zover bekend is deze richtingfilm afkomstig uit Volvo 76.

 

In 1957 was met het aangrenzende vervoersbedrijf "Citosa" afgesproken dat, als van Gog ooit zou verkopen, dat aan Citosa zou zijn. Tien jaar later, op 1 oktober 1967 was het zo ver: van Gog werd onderdeel van NS-dochter Citosa. Bussen en personeel gingen over naar het nieuwe moederbedrijf, alleen de gebouwen bleven eigendom van de familie van Gog die de garage aan de nieuwe exploitant verhuurde. Om fiscale en juridische redenen werd de exploitatie nog tot 1974 voortgezet onder de naam "Van Gog's Autobusdiensten N.V." Daarna stond op de bussen nog slechts de naam 'Westnederland"en ook de voormalige van Gog-garage werd een jaar daarna verlaten. In 1972 werden de laatste Volvo's verkocht aan de firma Snel & Co. te Pernis; vanaf dat jaar zagen we alleen nog bussen van NS-dochters met de naam "VAN GOG" erop geplakt. Hieronder enkele kleurenfoto's uit de naoorlogse jaren.
Restauratie Austin "bellewagen" nr. 1

Austin "bellewagen" nr. 1 werd vanaf 1948 gebruikt als werkwagen en in 1967 geschonken aan de S.V.A. Uiteindelijk werd het wagentje na veel omzwervingen in Pijnacker door ex-van Gogmedewerkers gerestaureerd. In oktober 1999 was de restauratie nog in volle gang. Beide foto's: A. van Gog jr.

Austin "bellewagen" nr. 1

Austin 1, in volle glorie hersteld, tijdens de Open Monumentendag op het Stadsplein te Capelle a/d IJssel, september 2000. Foto: J. Kool

Van Gog-bussen in oorspronkelijke kleuren

Van Gog-bussen in oorspronkelijke kleuren. Links de 59 (serie 57-59) en rechts de 49 (serie 47-49) te Rotterdam CS, juni 1962. Foto: C.J. de Koning.

De kleine toerwagen 62

De kleine toerwagen 62 (serie 62-64, b.j. 1958) te Driebergen voor ons schoolreisje, 26 juni 1968.
Foto: J.A. de Vlaming

De 67, 57, 66 en 65

De series 57-59, 65-70 en 74-78 waren bij indienststelling praktisch aan elkaar gelijk. Op de foto v.l.n.r. de 67, 57, 66 en 65 voor de garage, ca. 1965. Foto: A. van Gog jr. Alle bussen zijn inmiddels in de nieuwe huisstijl geschilderd.

De 74 te Rotterdam CS

Een fraaie opname van de 74 te Rotterdam CS, 1967. In 1965 werden de wagens serie 74-78 voorzien van een aparte uitstapdeur achter de achteras. Foto: H.van 't Hoogerhuys via C.J. de Koning

Een persoonlijk woord

Reeds op zeer jeugdige leeftijd had ik grote belangstelling voor het autobusbedrijf Gebr. van Gog. Vanuit mijn ouderlijk huis in Nieuwerkerk a/d IJssel zag ik elk uur minimaal vier bussen passeren: twee naar Rotterdam en twee naar Gouda, in de spits en op zaterdag aangevuld met de nodige extra wagens die als versterking op de drukke hoofdlijn reden. Ook kwam regelmatig een karavaan toerwagens voorbij en een enkele keer zag ik een gloednieuwe bus van Den Oudsten uit Woerden naar de garage aan de Capelseweg rijden. Ontelbare keren bezocht ik de garage, bekeek daar de bussen en sprak met medewerkers van het bedrijf. Toen eind jaren '60 de vertrouwde Volvo's steeds meer werden vervangen door Leylands van vooral NS-dochter NZH, verdween mijn belangstelling voor het bedrijf. Wat bleef waren de herinneringen, een paar artikelen uit kranten en tijdschriften en veertien her en der bijeen gesprokkelde foto's. Jarenlang stond dit in één map op de boekenplank. Het zou tot 1995 duren eer ik mensen ontmoette die meer over "van Gog" hadden en wisten. Via hen kwam ik binnen enkele jaren in het bezit van bijna 200 foto's en een aantal dia's. Op de Nieuwerkerkse verzamelbeurs kwam ik najaar 1996 in contact met enkele ex-medewerkers; in 1998 hield ik voor hen een diavoorstelling en een lezing over de O.A.O.M. Ook daar kwamen weer mensen met voor mij onbekend materiaal. Bovendien bleek in die periode dat een klein deel van het bedrijfsarchief toch niet was vernietigd. Nadere bestudering van deze stukken leverde een groot aantal tot dan toe onbekende wetenswaardigheden op en ook kwam er eindelijk duidelijkheid over de exploitatie van de voormalige STER-lijn in de Tweede Wereldoorlog.

Inmiddels beschik ik over ruim 900 foto's plus zes mappen vol documentatie en de zoektocht naar foto's, vervoerbewijzen en documenten gaat door. Van zeker vier vooroorlogse bussen hebben we nog geen foto's kunnen vinden; van enkele naoorlogse wagens zijn ook niet altijd echt goede foto's bekend. Voor foto's van voormalige van Gogbussen in dienst bij andere bedrijven houd ik mij eveneens aanbevolen. Het gaat hierbij uitsluitend om foto's met leesbaar kenteken en/of wagenparknummer. Eventuele foto's van NV De Ster zijn altijd welkom.

Op de volgende pagina's nog een fotoselectie uit mijn verzameling.
 

 
 

Inhoud:

  Nieuws / Foto van de Week
   
Van Gog 1
   
Van Gog 2
   
Van Gog 3
   
Van Gog 4
   
Van Gog 5
   
Van Gog 6
   Van Gog 7

   
Van Gog Personeel
   
Van Gog in Nieuwerkerk
   
Wagenparklijst
   NV De Ster
   Sporen door Nieuwerkerk
   Links




    Laatste update:
    23 februari 2011